Złoty wiek Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Zygmunt Stary

 opublikowano  08/02/2012 - 12:51.

http://blogmedia24.pl/node/55627

                          

Pięćset pięć  lata temu

 

Zygmunt zwany Starym został koronowany w Katedrze wawelskiej 24 stycznia 1507 roku na Króla Polski. Aktu koronacji dokonał Arcybiskup Gnieźnieński i Prymas Polski Andrzej Boryszewski herbu Poraj.

 

                                                                                                                

 

 

Zygmunt nigdy nie przewidywał,  że może zostać Królem. Więc nigdy nie poświęcał swej uwagi problemom rządzenia państwem. Urodził się wszechstronnie uzdolnionym w dziedzinie nauki. Znał pięć języków, zajmował się kulturą, sztuką. Matka Elżbieta Rakuszanka już w dzieciństwie zapewniła mu bardzo dobrych nauczycieli:

 

Jana Długosza herbu Wieniawa, historyka, polityka , dyplomaty, arcybiskupa.

 Filipa Kallimacha, Włocha, wybitnego humanisty.

 

     Rodzice Zygmunta, Kazimierz Jagiellończyk, Król Rzeczypospolitej i Wielki Książe Litewski panował w latach 1447-1492. Matka Elżbieta Rakuszanka, była   córką króla niemieckiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga i Elżbiety Luksemburskiej, córki cesarza Zygmunta Luksemburskiego. Była kobietą wszechstronnie wykształconą. Miała olbrzymi wpływ, pozytywny na politykę swego męża Kazimierza IV Jagiellończyka. Do historii Polski weszła jako "matka królów"

 

    Zygmunt, nie mogąc liczyć na tron, młodość spędził w Budzie, na dworze swego starszego brata Władysława Jagiellończyka,króla Węgierskiego i Czeskiego. Wiódł tam żywot nazwijmy to, używając współczesnego języka "playboy'a" celebryty.  Ale bez skandali

W Budzie zapoznał się ze sztuką renesansu.

     W 1498  roku otrzymał od swego brata Księstwo Głogowskie.W 1501 roku Księstwo Opawskie. W 1504 roku został namiestnikiem Śląska i Łużyc. Po śmierci swego brata Aleksandra Jagiellończyka, został obrany przez Radę Wielkoksiążęcą 20 października 1506 roku Wielkim Księciem Litewskim. Był to dla Zygmunta dobry Omen.

 

 Litwa będzie mu wierna. 

 

      Sejm Piotrkowski obiera go Królem 8 grudnia 1506 roku.

 

 Już na początku swego panowania, Litwa daje mu przyzwolenie na wojnę z Wielkim Księstwem Moskiewskim, co pozwoliło Litwie zachować status quo.

       Do 1511 roku żył w konkubinacie z Katarzyną Telniczanką , Ochstat de Thelnicz która urodziła mu trójkę dzieci.

 

Żeni się w 1512 roku z Barbarą Zapolyą. Ceremonia ślubna odbywa się 8 lutego w Katedrze na Wawelu.

 

 Pierwszy od 1454 r. ślub w tej katedrze. Kronikarze wspomina, że nie obyło się bez kłopotów: zaginął opis przebiegu ceremonii, a nikt nie pamiętał jak powinien odbyć się taki ślub. W pośpiechu przygotowano potrzebne dokumenty

 

     Barbara Zapolya, była córką pana na Trenczynie, hrabiego spiskiego, wojewody siedmiogrodzkiego Stefana Zapolyi i Jadwigi Cieszyńskiej z Dynastii Piastów. Ślub z Barbarą, miał usamodzielnić Zygmunta od wpływów Habsburgów. Później bedzie się znosił z Francją, celem zawarcia przymierza przeciw Habsburgom.

 

   Brat i poprzednicy na tronie Polskim, zostawili skarb pusty.Główne długi to zaległy żołd w wysokości 67 tysięcy złotych.

W wyniku spokojnych rządów, doboru dobrych urzędników, powoli Zygmunt I pozbywa się długów. Pomaga mu sprawnie przeprowadzona reforma ceł. Rozdzielenie wydatków publicznych od własnych. Wzmocnienie mennicy krakowskiej. Zamiar ujednolicenia praw w całym kraju correctura iurium w oparciu o Kodeks Łaskiego, odrzuca sejm w 1534  roku.

 

 W 1526 roku włącza do Korony Mazowsze. Czyni to po wygaśnięciu linii męskiej dynastii Książąt czersko warszawskich z Dynastii Piastów Mazowieckich. Ostatnim z rodu był Janusz III. Dłużej od Janusza, żyła jego siostra księżniczka Anna.

 

      Mimo problemów z Habsburgami i Księstwem Moskiewskim, najważniejszym problemem są Krzyżacy, popierani przez Moskwę. W 1519 roku Zakon odmawia płacenia lenna. Król decyduje się na wojnę. W jej wyniku mocą traktatu krakowskiego, król przypieczętowuję go Hołdem.

 

 

 

 

Jan Matejko, Hołd pruski

 

 

 

Arcydzieło Renesansu, Kaplica Zygmuntowska na Wawelu

 

 

Po urodzeniu  córki Anny,umiera żona Barbara  w dniu  2 października 1515 r na padaczkę. To na cześć ukochanej żony Barbary, tworzy Słynną Kaplice Zygmuntowską.

W dniu 18 kwietnia 1518 roku  żeni się ponownie, tym razem  z Boną Sforza d'Aragona .Bona była córką Giana Galeazza Sforzy i Izabeli Aragońskiej. Była kobietą wszechstronnie wykształconą. Wywierała olbrzymi wpływ na swego męża Zygmunta Starego. W Polsce stworzyła własne stronnictwo polityczne, co nie przypadło do gustu polskiej szlachcie.

 

Bona, z Bożej łaski królowa  Polski, wielka księżna Litwy, księżna Bari i Rossano, pani Rusi, Prus, Mazowsza itd.

 

 Była śmiertelnym wrogiem Hohenzollernów, Radziwiłłów, którzy knowali przeciw Polsce. Krzyżaków, których chciała włączyć do Korony.

Jej błędem było sprzeciwianie się mariażowi  Anny Mazowieckiej jedynej siostry Janusza III z Zygmuntem Augustem. Późniejsze wojenki / zbrojne też / z Anną Mazowiecką.

W wyniku elekcji vivente rege za życia zapewnia swemu małoletniemu synowi Augustowi  tron wielkoksiążęcy na Litwie w  1522, jak i tron polski w 1529 roku.

Umiera w Krakowie  1 kwietnia 1548 roku. Miał lat 81. Królem był lat 41.

 

Był wielką postacią na tronie Rzeczypospolitej . Przedostatnim na tronie z Dynastii Jagiellonów

 

 

Nagrobek Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.

 

Jan Matejko, zawieszenie Dzwonu Zygmunt

 

 

Czterysta  dziewięćdziesiąt jeden   lat temu, w dniu 13 lipca 1521 roku  z rozkazu Króla Zygmunta I Starego oznajmił Urbi et Orbi Dzwon Zygmunt o  sławie i chwale stołecznego miasta  Krakowa i Rzeczypospolitej Polańskiej , Słowiańskiej

W owym czasie był to największy dzwon w Polsce. Został wykonany w Polsce przez  Hansa Behama z Norymbergi. Na płaszczyźnie  dzwonu  są wyimaginowane  postacie świętych: Zygmunta i Stanisława. Znajduje się tam także herb Polski i Litwy. 

Na dzwonie Zygmunta znajduje się napis tej treści:

 

Deo Opt Max ac Virgini Deiparae sanctisque patronis suis divus Sigismundus Poloniae Rex campanam hanc dignam animi operumque ac gestorum suorum magnitudine fieri fecit anno salutis MDXX

 

W moim tłumaczeniu "Bogu Najlepszemu, Największemu i Dziewicy Bogurodzicy, świętym Patronom swoim, znakomity Zygmunt, król polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał sporządzić Roku Pańskiego 1520",

Jak pisał w "Wyzwoleniu" - przejmująco - Stanisław Wyspiański:

"O Zygmuncie, słyszałem ciebie
i natychmiast poznam, gdy usłyszę.
Niech ino się twój głos zakolebie
i przenikliwy wżre się w ciszę".

I myśmy niedawno słyszeli głos Zygmunta...

 

W "Weselu"

Dzwon królewski:
Siedziałem u królewskich stóp,
królewski za mną dwór:
synaczek i kilka cór,
Włoszka – a wielki chór
kleru zawodził hymny;
a dzwon wschodził.
Patrzali wszyscy w górę,
a dzwon wschodził –
zawisnął u szczytów
i z wyżyn się rozdzwonił...

 

 

 Konstanty Krumłowski:

 

Jak długo na Wawelu
Zygmunta bije dzwon;
Tak długo w sercach naszych
Rozbrzmiewa polski ton,
Stać będzie kraj nasz cały,
Stać będzie Piastów gród;
Zwycięży Orzeł Biały,
Zwycięży polski lud!

 

Jego wymiary:

1.waga, 10 800 kilogramów.

2. Wysokość 199 centymetrów,

3.Średnica 244 centymetry.

 

Dzwon „Zygmunt” wykonany został z brązu – stopu zawierającego 80% miedzi i 20 % cyny. Na jego zewnętrznej stronie znajdują się płaskorzeźby Św. Zygmunta – patrona fundatora dzwonu i Św. Stanisława – jednego z patronów Polski, a także wizerunki Orła – herbu Polski i herbu litewskiego – Pogoni.

Jak już kiedyś pisałem dzwon jest umieszczony na wieży katedry Wawelskiej. Wciąganie dzwonu było dużym wydarzeniem, oglądali je Król z Królową, dworzanie, gawiedź.