Edward Raczyński,/ starszy / filantrop, mecenas sztuki

opublikowano 05/04/2012 - 10:29.

Edward hrabia Raczyński, herbu Raczyński, jeden z najwybitniejszych Wielkopolan, filantrop. mecenas sztuki,polityk.

Urodził się w Poznaniu w dniu 2 kwietnia 1786 roku. Był synem Rogera Maurycego hrabiego Raczyńskiego i Konstancji z Potockich. Konstancja to córka nieeszczęsnego Szczęsnego Potockiego, tego od Targowicy, wdowa po Janie Potockim tym od "Pamiętnika znalezionego w Saragossie.

Brat męża Rogera Maurycego hrabiego Raczyńskiego , napisze o bratowej:

„Pani Janowa Potocka ma dość piękną głowę i wiele świeżości, ale jest bardzo tłusta i kuleje. Pod względem intelektu to nic nadzwyczajnego. Usposobienie ma zmienne: jest władcza i próżna, mówi dużo, niewyraźnie i nieumiejętnie.”

Edward hrabia Rabczyński, herbu Raczyński, odmiana Nałęcz, był żołnierzem w służbie Napoleona Bonaparte, członek jego gwardii honorowej i Księstwa Warszawskiego.Odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Był działaczem politycznym, został posłem na sejm warszawski / 1812 rok i w 1841 do Sejmu Wielkiego Księstwa Poznańskiego niem. Provinzial Landtag des Grossherzogthums Posen

W majątku rodowym w Rogalinie, stworzył największy w Wielkopolsce i jeden z największych księgozbiorów. Skupował średniowieczne zbiory biblioteczne z kasowanych przez Niemców / Prusaków / zakonów/

Brat męża Rogera Maurycego hrabiego Raczyńskiego , napisze o bratowej:

Był działaczem politycznym, został posłem na sejm warszawski / 1812 rok i w 1841 do Sejmu Wielkiego Księstwa Poznańskiego niem. Provinzial Landtag des Grossherzogthums Posen

Pałac i Park w Rogalinie. Stan dzisiejszy

Po epidemii cholery, którą przywlekły wojska rosyjskie, wybudował w Poznaniu własnym sumptem wodociągi:

kronikarz Poznania tak napisze:

"Edward Raczyński obdarzył miasto w r.1841 nowym wodociągiem doprowadzając wodę źródlaną ze Wzgórza Winiarskiego i wybudował tę studnię na zbiegu ul. 23 lutego z Al. Marcinkowskiego poświęcając ją Wincentemu Priessnitzowi /1799-1851/ twórcy wodolecznictwa."

Pomnik Hygei z głową żony Edwarda Raczyńskiego, Konstancji, widokówka z XIX wieku

Największym dziełem Edwarda hrabiego Raczyńskiego , herbu Raczyński, odmiana Nałęcz, jest Biblioteka w Poznaniu

Pomnik Hygei z głową żony Edwarda Raczyńskiego, Konstancji

W dniu w dniu 5 maja 1829 roku otworzono w Poznaniu pierwszą publiczną bibliotekę na ziemiach zaboru pruskiego.Jej budynek był pierwszym na Ziemiach Polskich w całości przeznaczony na zbiory biblioteczne.

Całość prac sfinansował Edward hrabia Raczyński.

Swoje zbiory dedykował młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego

W końcowej fazie II Wojny Światowej, sowieci wkraczając do Poznania zbombardowali i spalili bibliotekę, choć nie była obiektem strategicznym. Nie było w niej Niemców, magazynów broni, amunicji. Najbliższe obiekty Festung Posen, bronione przez Niemców znajdowały się trzy kilometry od biblioteki

Zniszczono, bo Polskie, Słowiańskie, by łatwiej włączyć Rzeczypospolitą do struktur sowieckiego imperium

Biblioteka Raczyńskich, po zniszczeniach przez sowietów 22 luty 1945 rok

[...]"dawane pierwszeństwo tym, które narodowość Wielkiego Księstwa Poznańskiego interesować mogą ... przed książkami jedynie do zabawy służącemu i ulotnemi pismami. Z myślą o polskiej młodzieży gimnazjalnej postanowił gromadzić dzieła ogólne ... z każdej literatury narodu"[...]

Dzięki staraniom, prośbom składanym u cesarza Fryderyka Wilhelma IIi z dynastii Hohenzollernów, Biblioteka otrzymała prawo w 1829 roku, że każdy wydawca miał obowiązek przekazywać jeden tom na rzecz biblioteki.

Biblioteka była budowana w latach 1822-1828. Dziś dokładnie nie wiemy, kto opracował projekt budynku.Wiemy, ze styl w jakim zbudowano, winien świadczyć, iż architekci pochodzili z Południa Europy Włoch i Francji. Cudowna frontowa elewacja jest wzorowana na wschodniej ścianie Luwru. Na cokole stoi dwanaście par żeliwnych kolumn wykonanych w porządku korynckim. Na kolumnach wspiera się architraw, zwieńczony balustradą. Nad nią czterospadowy dach kryty miedzianą blachą.

Budynek Biblioteki został zbudowany w stylu późnoklacystycznym. Być może Edward Raczyński projekt biblioteki zlecił francuskim architektom Charlesovi Perciera* i **Fontaine Pierre François.

Po epidemii cholery 1831 przed Biblioteką stanęła fontanna z posągiem greckiej bogini zdrowia Higei, mająca rysy hrabiny Konstancji z Potockich Raczyńskiej ****.

Zgodnie z wolą fundatora Edwarda hr. Raczyńskiego, biblioteka przeszła na własność miasta. Piecze nad nią pełniło kuratorium.

W czasie II Wojny Światowej w 1943 roku, w obawie przed nalotami aliantów, część najstarszą zbiorów w ilości kilkunastu tysięcy najstarszych woluminów wywieziono do majątku Józefa Aleksandra Raczyńskiego w Obrzycku, gdzie mieściła się ordynacja. Ocalało dzięki temu 17 tys.tomów, głównie rękopisów, inkunabułów i starodruków, pochodzących w przeważającej części ze zbiorów ofiarowanych przez fundatora.

Podczas II Wojny Światowej,zimą w 1945 roku, budynek spłonął*** oraz większą część księgozbioru. Pierwszym bibliotekarzem był historyk Józef Łukaszewicz.

W 1939 roku Biblioteka Raczyńskich liczyła 165 tys.woluminów.

Biblioteka Raczyńskich jest obecnie drugą - po Bibliotece Uniwersyteckiej - książnicą miasta. Obecnie posiada ok. 1,6 mln woluminów. Księgozbiór tworzą trzy odrębne jednostki: zbiory specjalne, księgozbiór podstawowy o charakterze naukowym oraz zbiory oświatowe i beletrystyczne w filiach i punktach bibliotecznych.

Najcenniejsze pozycje zebrano w zbiorach specjalnych, m.in. ponad 9 tys.rękopisów (w tym ok. 100 dokumentów pergaminowych), blisko 18 tys.starodruków (w tym ok. 250 inkunabułów) i ok. 10 tys. jednostek kartograficznych. Do najcenniejszych pozycji należą: rękopis kodeksu z 1460 r., zawierający zbiór traktatów teologicznych Augustyna Triumphusa z Ankony, starodruki - polonica, np.dzieła Stanisława Hozjusza (1553 r.), Łukasza Górnickiego (1566 r.), Mikołaja Reja (1568 r.), druki poznańskie z oficyny Melchiora Nehringa (1577 r.) i z drukarni Jezuitów (XVII - XVIII w.). Biblioteka prowadzi również dokumentację współczesnego życia kulturalnego Poznania. W jej strukturach działa Ośrodek Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego,
Bibliotece podlega kilka znanych poznaniakom placówek muzealnych: - Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, - Pracownie Józefa Ignacego Kraszewskiego i - Mieszkanie - Pracownia Kazimiery Iłłakowiczówny oraz Izba Pamięci - Jerzego Pertka

Edward hrabia Raczyński, był znanym mecenasem sztuki w Wielkim Księstwie Poznańskim. Był Od 1827 członkiem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Wspierał finansowo polskich luminarzy sztuki: poetę Adama Mickiewicza,

Wspólnie z arcybiskupem poznańsko- gnieźnieńskim Teofilem Wolickim stworzyli w Katedrze poznańskiej Złota Kaplicę z pomnikami Mieszka I i jego syna Króla Bolesława I Chrobrego.

Edward Raczyński sfinansował budowę kaplicy

Bazylika Archikatedralna św. Piotra i św. Pawła w Poznaniu, powstała w 968 roku, Złota Kaplica w Poznaniu – posągi Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Najstarsza Katedra w Polsce