Krystyna Krahelska,Wielka Dama Powstania Warszawskiego

 opublikowano 02/08/2014 - 10:20.

http://blogmedia24.pl/node/68560

Sześćdziesiąt dziewięć lat temu, w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 roku w czasie wybuchu Powstania Warszawskiego, została zamordowana przez genetycznych morderców, Niemców

plutonowy Armii Krajowej 

 

                                 Krystyna Krahelska

 

pseudonim powstańczy "Danuta"

 

          Harcerka, żołnierz AK, sanitariuszka z opaską Czerwonego Krzyża Krystyna Krahelska, pseudonim powstańczy "Danuta

 

 Była  harcerką, po wybuchu Powstania Warszawskiego, złożyła przysięgę na wierność ojczyźnie, została żołnierzem Armii Krajowej, Uczestniczką, Powstania Warszawskiego, intelektualistką, poetką, z wykształcenia geografką- etnografką. Pieśniarką, dająca koncerty w Polskim Radio w Wilnie i Warszawie.

 

Piękną kobietą o klasycystycznej urodzie. Pozowała jako modelka Pani profesor Ludwice Kraskowskiej Nitschowej,  do  rzeźby pomnika ze spiżu. Warszawskiej Syrenki, symbolu.Warszawy / stoi nad Wisłą  /pilnując Mostu Świętokrzyskiego i Wisły przed aferałami, ćpunami i kołtunami /.

 

 

Pomnik został odsłonięty przez prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego 15 sierpnia 1939 roku przy wylocie ul. Tamki na Wybrzeżu Kościuszkowskim.

 

 

 

 

„Warszawskiej Syrenie dała swą twarz

 Słowiańskiej kulturze swój intelekt
Powstańczej Warszawie oddała swe życie”

 

 

Ale warszawka o tym nie wie, bo  to polskie!

 

 

Oddzielnym rozdziałem w życiu Krystyny Krahelskiej, było harcerstwo, skąd trafiła do Armii Krajowej, by wałczyć w obronie Ojczyzny.

W 1931 roku reprezentuje II Rzeczypospolitą na Zjeździe Skautów Słowiańskich w Pradze.

Była córką Jana Krahelskiego, wojewody Poleskiego. Kuzynką męża  Haliny Marii Krahelskiej, de domo Śleszyńska, primo voto Grabianka pseudonim "Myszka" W czasie powstania powołana do pracy w biurze  Komendy Głównej AK.

Krystyna urodziła się 24.03.1914 r. w Mazurkach koło Baranowicz, w woj. Nowogródzkim na Polesiu, "ziemi, która szczyci się takimi wielkimi Polakami, jak Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Karol Kniaziewicz, Jakub Jasiński, Romuald Traugutt, Adam Mickiewicz, Eliza Orzeszkowa, Tadeusz Rejtan i wielu innych"

Była córką inżyniera,  wojewody poleskiego, oficera WP,Jana Krahelskiego wnuczką Aleksandra, Powstańca Styczniowego, zesłańca

 

 

Wojewoda Poleski, pułkownik WP, inżynier Jan Krahelski

 

 

Porucznik pilot, Bohdan Krahelski pilot RAF

 

Na ulicy w Warszawie Krysia z Bratem Bohdanem, podchorążym Szkoły Pilotów w Dęblinie. Na spacerze z Ciocią.

 

 

Warszawa , czasy studenckie

 

 

Stary dwór Państwa Krahelskich na Mazurkach gdzie urodziła się Krystyna Krahelska

 

 

 

Dziś, pozostałości po rodzinnym domu, słowiańskiej kulturze i dziczy bolszewickiej

 

 

Polesia czar, to dzikie knieje, moczary
Polesia czar, to dziwny wichru jęk
Gdy w mroczną noc z bagien wstają opary
Serce me drży, dziwny ogarnia lęk
Słyszę jak w głębi wód jakaś skarga się miota
Serca prostota wierzy w Polesia czar

Tak napisze o rodzinnych Mazurkach:

 

„Dzieciństwo, dalekie dzieciństwo,
Pachnące lasem bez granic,
Że też ci się tak zeszło prędko
I tak na nic.
Pozostał po tobie zapach
I zimna bosa rosa,
I ciche jesienne noce,
I zima w płonących szczapach.
Ani jednej przeczytanej książki,
Końskie grzywy i bujna swoboda,
O dzieciństwo, dalekie dzieciństwo,
Przepłynięte niby wąska woda.”

 

 

 

Krystyna Krahelska była bratanicą Wandy Krahelskiej-Filipowiczowej, uczestniczki zamachu  w 1906 r na Gieorgija Antonowicza Skałona, generał -gubernatora Warszawy.Miała wówczas dziewiętnaście lat

 

 

 

Po wybuchu Powstania Warszawskiego, za rekomendacją drużyn harcerskich, Krystyna Krahelska, złożyła przysięgę wojskową i wstąpiła do Armii Krajowej.

Otrzymała przydział jako sanitariuszka do 1108 plutonu / dowódca  d-ca ppor. "Wron" Karol Wróblewski w 3 szwadronie 1 Dywizji "Jeleń" w 7 Pułku Ułanów Lubelskich Armii Krajowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

Została zamordowana przez niemieckiego strzelca  wyborowego, który strzelał  z dachu Straży Pożarnej  w dniu  1 sierpnia około godziny 18 w Powstaniu Warszawskim w czasie ataku na "Nowy Kurier Warszawski”.  Kula  dosiegnęła  Ją na ulicy Polnej,na Mokotowie, kiedy opatrywała rannego żołnierza Armii Krajowej, Zygmunta Gebethnera ps. „Zygmuntowski" oraz  rannego w płuco por. Władysława Kocha ps. „Mistrz”, a gdy starała się dotrzeć do trzeciego rannego, została trafiona Zmarła kilkanaście godzin później na punkcie sanitarnym  przy Polnej 34.  Otrzymała trzy pociski w płuca.

 

 

 

Przy barykadzie w rejonie Politechniki - pierwsze dni sierpnia, od lewej:

pchor. "Nieczuja" Tadeusz Wierzbicki,

pchor. "Zygmuntowski" Zygmunt Gebethner,

 

ułan "Ryś" Ryszard Smorągiewicz.

 

 

 

Zbiórka sekcji 1108. plutonu przed politechniką.

Od lewej stoją:

pchor. "Zygmuntowski" Zygmunt Gebethner,

pchor. "Nieczuja" Tadeusz Wierzbicki,

NN,

NN,

ułan "Ryś" Ryszard Smorągiewicz,

NN,

NN.

 

Mimo silnego ostrzału na ratunek Krystyny poszli, pobiegli przyjaciółka Janka Krassowska ps. „Jagienka” i kapral Zbigniew Wrześniowski ps. „Wrzos” Wrzos ginie. Przytomna mówiła do "Jagienki"

"Odejdźcie, odsuńcie się, zostawcie mnie”

Zabrano ją w nocy o 21. Leżała wśród słoneczników. które tam rosły

 

 

 

Informację o śmierci podano dopiero 13 sierpnia 1944 roku:

 

 

 

„Poległym Cześć i Niech Wam Drogie Dzieci Warszawy
Ta Ziemia, o której wolność walczyliście,
Lekka będzie”.

 

 

 

Pośmiertnie odznaczona:

 Krzyżem Walecznych

 oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami,

Krzyżem Armii Krajowej.

Została pochowana na cmentarzu Służewieckim, przy ulicy Renaty po ekshumacji zwłok w dniu 9 kwietnia 1945 roku. Na pogrzebie była Pani profesor Ludwika Kraskowska Nitschowa.

 

 

 

 

Napis na krzyżu:

Ś. P.
KRYSTYNA KRAHELSKA
PLUTONOWY SANITARJUSZ 7 P. UŁ. W.P.
UR. W MAZURKACH WOJ. NOWOGRODZKIEGO 15 III 1914
POLEGŁA W POWSTANIU WARSZAWSKIM 1 VIII 1944 R.
ODZNACZONA POŚMIERTNIE KRZYŻEM WALECZNYCH

 

Napis na płycie nagrobnej:

 

HARCERKA – ŻOŁNIERZ AK
AUTORKA PIEŚNI

 

HEJ, CHŁOPCY, BAGNET NA BROŃ
DŁUGA DROGA DALEKA
PRZED NAMI TRUD I ZNÓJ
PO ZWYCIĘSTWO MY MŁODZI
IDZIEMY NA BÓJ

(znak lilijki harcerskiej z symbolami: ONC ZHP)

 

 

 

Pani Burmistrz dzielnicy Ursynów zapala znicz. Obecni byli też jej zastępcy.

 

 

Czy ten wiersz, to wizja Jej śmierci

 

Chryste Panie z przydrożnych połamanych krzyży...
Daj nam, Chryste przydrożny, silną wolę życia!
I daj nam śmierć żołnierską jeśli umrzeć trzeba.
Poprzez ciemność i burze daj nam iść najprościej
Drogą do nowej Polski, drogą do wolności.

Fragment „modlitwy” - Krystyna Krahelska.

 

W czasie okupacji, Powstania Warszawskiego nadal pisała wiersze.

 

Dla  zgrupowania Pułku Baszta / batalion ochrony sztabu/ odznaczonego srebrnym Krzyżem Virtuti Militari napisała pieśń  w styczniu 1943 roku:

 

" Hej chłopcy bagnet na broń"

Hej chłopcy, bagnet na broń!                
     Długa droga, daleka przed nami,             
     Mocne serca, a w ręku karabin,              
     Granaty w dłoniach i bagnet na broń!        
 
          Ciemna noc się nad nami                           
          Roziskrzyła gwiazdami                            
          Białe wstęgi dróg w pyle, długie noce i dni,      
          Nowa Polska zwycięska jest w nas i przed nami     
          W równym rytmie marsza - raz, dwa, trzy!          
          
     Hej chłopcy, bagnet na broń!
     Długa droga daleka, przed nami trud i znój,
     Po zwycięstwo my młodzi idziemy na bój,
     Granaty w dłoniach i bagnet na broń!

          Jasny świt się roztoczy,
          Wiatr owieje nam oczy
          I odetchnąć da płucom i rozgorzeć da krwi.
          I piosenkę, jak tęczę, nad nami roztoczy
          W równym rytmie marsza - raz, dwa, trzy!

     Hej chłopcy, bagnet na broń!
     Bo kto wie, czy to jutro, pojutrze czy dziś,
     Przyjdzie rozkaz, że już, że już trzeba nam iść!

 

A piosenkę "Hej chłopcy, bagnet na broń" "Danuta" napisała zainspirowana przez "Goliata", harcmistrza Ludwika Bergera, jednego z twórców "Baszty". Jej premiera miała miejsce w mieszkaniu Goliata na Żoliborzu, przy ulicy Czarnieckiego 39, w styczniu 1943 roku (tablica ku czci Bergera znajduje się przy Śmiałej 5, w miejscu gdzie 23 listopada 43 śmiertelnie dosięgła Go kula z pistoletu maszynowego.

Krystyna tę pieśń wykonała wspólnie z przyjaciółką Jasią Krasowską " Jagienka" z Pieszowoli 
  Pieśni została napisana podczas Świąt Bożego Narodzenia 1942 roku

 

 

 

Dom i tablica na domu przy Śmiałej 5/7 upamiętniająca Ludwika Bergera z pułku "Baszta

Napisała również:

 

 "Kołysanka" lub  "Kołysanka o zakopanej broni") 

 "Kujawiak"  "Kujawiak konspiracyjny", "Kujawiak partyzancki"

 oraz wiersze:

 "Polska", "Modlitwa" i "Wiersz o Tobruku".

 Po wojnie wydano dwa zbiory jej wierszy i piosenek: "Smutna rzeka" i "Wiersze". 
     Granaty w dłoniach i bagnet na broń!

 

Na domu, w którym mieszkała Krystyna Krahelska, przy ulicy Rakowieckiej róg Łowickiej, od wielu, wielu lat wisi wmurowana tablica ku czci Jej Pamięci.

A piosenkę "Hej chłopcy, bagnet na broń" "Danuta" napisała zainspirowana przez "Goliata", harcmistrza Ludwika Bergera, jednego z twórców "Baszty". Jej premiera miała miejsce w mieszkaniu Goliata na Żoliborzu, przy ulicy Czarnieckiego 39, w styczniu 1943 roku (tablica ku czci Bergera znajduje się przy Śmiałej 5, w miejscu gdzie 23 listopada 43 śmiertelnie dosięgła Go kula z pistoletu maszynowego).

 Pieśni została napisana podczas Świąt Bożego Narodzenia 1942 roku

 

.

 

Krystyna Krahelska " Smutna Rzeka"  w 1964 r, przez Koło Byłych Żołnierzy AK w Londynie oraz „Wiersze” w 1978 r. przez PIW w Warszawie

 

 

 

 

 

Tablica pamiątkowa poświęcona Krystynie Krahelskiej na ścianie Pałacu Czartoryskich w Puławach. Krystyna Krahelska przez jakiś czas ukrywała  się w Puławach w latach 1943 -1944 , gdzie pracowała w Instytucie Mikrobiologii. Mama Pani Krystyny Krahelskiej , Janina z domu Bury była biologiem

 

 

 

Tablica pamiątkowa na kamienicy przy Rakowieckiej 57. To tu Krystyna Krahelska napisała "Hej chłopcy, bagnet na broń "

"Postać Krystyny Krahelskiej zaczęto upamiętniać krótko po zakończeniu wojny. W 1945 r. w Muzeum Narodowym w Warszawie, odtworzonym po wyzwoleniu przez Stanisława Lorentza, zorganizowano wystawę poświęconą Pamięci Archeologów, Archiwistów, Bibliotekarzy, Etnografów, Historyków Sztuki, Konserwatorów, Muzeologów, którzy padli w obronie polskiej, polegli w walce, [zostali] zamęczeni w więzieniach. Na wystawie wyeksponowano pierwszą tablicę upamiętniającą Krystynę Krahelską".

Mokotów - Tablica pamięci Krystyny Krahelskiej "Danuty", autorki pieśni "Hej chłopcy, bagnet na broń

 

 

 

Literatura:

Maria Marzena Grochowska i Bohdan Grzymała-Siedlecki  " Krystyna Krahelska. Obudźmy jej zamilkły śpiew”,
 

                    Wieczna cześć i sława Twojej pamięci. Spij  nieśmiertelna, niepokonana.