opublikowano 23/05/2014 - 09:27.
http://blogmedia24.pl/node/67726
Sto czterdzieści siedem lat temu, w dniu 23 maja 1865 roku został
zamordowany przez Rosjan w Sokołowie Podlaskim w egzekucji publicznej
Ksiądz generał Stanisław Brzóska
urodził się 30 grudnia 1832 w miasteczku Dudków na Lubelszczyźnie,
powiatu Biała Podlaska w rodzinie szlacheckiej, pieczętujacej się
herbem Nowina. Ród Brzósków wywodził się z Rzwienia na Mazowszu.
Został ochrzczony w farze św. Anny w Białej Podlaskiej. Studiował
medycynę na Uniwersytecie świętego Włodzimierza w Kijowie, następnie w
Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim. Jako wikariusz w Sokołowie
Podlaskim głosi patriotyczne kazania nawołujące do zrzucenia
rosyjskiego jarzma.
Za głoszenie
prawd bożych zostaje aresztowany 27 listopada 1861 przez Rosjan,
naczelnika rosyjskiej żandarmerii Chwaszczańskiego i osadzony na dwa
lata w twierdzy w Zamościu. Wyrok wydał 10 grudnia siedlecki sąd wojenny, kierowany przez pułkownika Czernickiego, Ze
względu na zły stan zdrowia po 3 miesiącach pobytu w twierdzy wychodzi
na wolność za wstawiennictwem namiestnika Królestwa Polskiego,
hrabiego, generała Aleksandra Nikołajewicza von Lüders
Po
uroczystościach patriotycznych związanych z pogrzebem arcybiskupa
warszawskiego, metropolity Antoniego Fijałkowskiego, władze rosyjskie
ogłosiły w Królestwie Polskim stan wojenny.
W1862
roku ksiądz Stanisław Brzóska razem Bronisławem Deskurem, staje na
czele komitetu, który zbiera broń, zabezpiecza ludzi przed branka
ogłoszona przez margrabiego Wielopolskiego
Po wybuchu Powstania Styczniowego, zostaje powołany na naczelnika władz powstańczych w Łukowie
Tymczasowy
Rząd Narodowy, który powstał w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku
mianuje księdza Stanisława Brzóskę w dniu 22 lipca 1863 roku
generałem i kapelanem Wojsk Powstańczych.
Z własnym oddziałem powstańczym bierze udział w bitwach z Rosjanami:
Pod Sosnowicą w dniu 4 marca 1863 r.zostaje ranny w nogę.
Pod
Siemiatyczacami w dniach 6 i 7 lutego 1863 roku między rosyjskimi
oddziałami dowodzonymi przez gen. Zachara Maniukina, a polskimi
oddziałami powstańców płk. Walentego Teofila Lewandowskiego, uczestnika
Powstania Węgierskiego w Legionie Polskim generała Józefa Wybickiego,
płk. Romana Rogińskiego i Kaliszanina Władysława Romana
Cichorskiego-"Zameczka".
Woskrzenicami,Gręzówką, Włodawą i Sławatyczami.Pod Sosnowicą (19 sierpnia) i Fajsławicami (24 sierpnia)
Mimo , że jest księdzem, kapelanem, uczestniczy w walkach zbrojnych.
W
końcu 1864 r. „ostatni powstaniec”, nazywany też „najwytrwalszym
partyzantem Podlasia”, jest zmuszony ukrywać. Przebyty tyfus też daje o
sobie znać
Nowa Sucha, tu ukrywał sie ksiądz Stanisław Brzóska.
W
kwietniu 1865 r. Antonina Konarzewska*, kurierka Rządu Narodowego,
znająca księdza Generała w wyniku nieludzkich tortur wydaje miejsce
pobytu księdza Brzóski
W dniu 29 kwietnia pojmano w Sypytkach księdza Brzoskę i Jego adjutanta Franciszka Wilczyńskiego.
Księdza
generała i Jego adjutanta Wilczyńskiego przewieziono do Warszawy,
gdzie torturami próbowano wymusić zeznania obciążające innych
uczestników Powstania.
Wojskowy
sąd polowy na cytadeli warszawskiej skazał księdza generała i Jego
adjutanta na karę śmierci przez powieszenie w Sokołowie Podlaskim.
Wyrok zaakceptował namiestnik Królestwa Polskiego, Rosjanin,
narodowości niemieckiej feldmarszałek, Fryderyk Wilhelm Rembert hrabia
von Berg *
Egzekucja odbyła się na Sokołowskim Rynku. Najpierw wyrok wykonano na adjutancie Franciszku Wilczyńskim, herbu Poraj.
W trakcie wykonywania wyroku na księdzu generale Stanisławie Brzóska, Kapelan Powstania powiedział:
"Żegnajcie bracia i siostry i wy małe dziatki. Ginę za naszą ukochaną Polskę, która przez naszą krew i śmierć"
W
1927 r. z inicjatywy leśników rejonu łukowskiego odsłonięto w Dąbrówce
pomnik poświęcony „Bohaterowi walk o niepodległość ks. Stanisławowi
Brzósce nieugiętemu rycerzowi Podlasia w 63 rocznicę jego męczeńskiego
zgonu”.
W okresie międzywojennym w Łukowie stanął pomnik powstańców z 1863 r., zniszczony przez hitlerowców w roku 1940.
Ksiądz
Kapelan, generał Powstania WielkopolskiegoJego adjutant Franciszek
Wilczyński w dniu 23 maja 2008 roku zostali pośmiertnie odznaczeni
Orderem Orła Białego przez Pana Prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Gdy
pamięć ludzka gaśnie mówią kamienie. Tu ukrywał się i został
aresztowany gen. ks. Stanisław Brzóska ostatni Komendant Powstania 1863
r. na Podlasiu oraz jego adiutant Franciszek Wilczyński. Wielka chwała
bohaterom.
Polecam :
Jadwiga Strokowa pod pseudonimem "Jan Świek" "Ostatni"
Maria Jehanne hr. Wielopolska z Colonna-Walewskich, secundo voto
Strzemię-Janowska " Kryjaki. O sześćdziesiątym trzecim roku opowieść"
Bibliografia:
Barbara Wachowicz
Eugeniusz Niebelski;
Ryszard Bender
Tadeusz Krawczak;
Andrzej Szwarc
* Głównum winowajcami był Leopold Mikulski i Jan Skopański dowódca estońskiego pułku piechoty
* za zasługi w tłumieniu Powstania Styczniowego feldmarszałek Berg, otrzymał od cara tytuł hrabiowski.
W
dniu 19 września 1863 roku około godziny 17.00 w Warszawie, obok
należącego wówczas do Andrzeja Zamoyskiego budynku przy ulicy Nowy Świat
67/69, między Nowym Światem, a Krakowskim Przedmieściem został
dokonany zamach na carskiego namiestnika Królestwa Polskiego, hrabiego
Fiodora Berga. Zamach był nie udany.
Do tego wydarzenia nawiązuje wiersz Cypriana Kamila Norwida „Fortepian Szopena”
Patrz!... z zaułków w zaułki
Kaukaskie się konie rwą
Jak przed burzą jaskółki,
Wyśmigając przed pułki,
Po sto - po sto -
Gmach zajął się ogniem, przygasł znów,
Zapłonął znów - i oto - pod ścianę
Widzę czoła ożałobionych wdów
Kolbami pchane -
I znów widzę, acz dymem oślepian,
Jak przez ganku kolumny
Sprzęt podobny do trumny
Wydźwigają... runął... runął -
Twój fortepian !
X
Ten!... co Polskę głosił, od zenitu
Wszechdoskonałości Dziejów
Wziętą, hymnem zachwytu -
Polskę - przemienionych kołodziejów;
Ten sam - runął -na bruki z granitu! -
I oto: jak zacna myśl człowieka,
Poterany jest gniewami ludzi,
Lub jak - od wieka wieków - wszystko, co zbudzi!
I - oto - jak ciało Orfeja,
Tysiąc Pasyj rozdziera go w części;
A każda wyje: " Nie ja!... Nie ja" - zębami chrzęści -
Leczy Ty? - lecz ja? - uderzmy w sądne pienie,
Nawołując: " Ciesz się, późny wnuku!...
Jękły - głuche kamienie:
Ideał - sięgnął bruku" -
Komentarze
Prześlij komentarz